ทัวร์กรีซ : พระราชวังฟายส์โตส 1 ใน 4 พระราชวัง“อารยธรรมมิโนอัน” บนเกาะครีต

ฟายส์โตส (Phaistos) เป็นเมืองใหญ่เป็นอันดับสองของอารยธรรมมิโนอันบนเกาะครีต ทัวร์กรีซ ตั้งอยู่บน ที่ราบเมซาร่า (Mesara plain) ที่อุดมสมบูรณ์ ตอนกลางฝั่งใต้ของเกาะครีต ฟายส์โตสมีผู้อาศัยเข้ามาตั้งถิ่นฐานครั้งแรกตั้งแต่ ยุคหินใหม่สุดท้าย ประมาณ 3,600–3,000 ปี ก่อนคริสตกาล ทัวร์กรีซ โดยรุ่งเรืองและมีอิทธิพลมากที่สุดตั้งแต่ 2,000–1,500 ปี ก่อนคริสตกาล ซึ่งเป็นช่วงเดียวกันกับคนอสซอส มาลีอา และซากรอส ซึ่งทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางร่วมที่สำคัญที่สุดของอารยธรรมมิโนอัน

พระราชวังและชุมชนตั้งถิ่นฐานฟายส์โตส

การตั้งถิ่นฐานของเขตปกครองของพระราชวังฟายส์โตสยังคงดำเนินต่อไป ทัวร์กรีซ จนถึงการเข้ามาของยุคไมซีเนียน และตามด้วยการฟื้นตัวระยะสั้นๆ ในช่วง 700 ปีก่อนคริสตกาล แต่อิสรภาพของฟายส์โตสก็สูญเสียไป หลังถูกชาวโรมันเข้ายึดและตั้ง กอรติน (Gortyn) เป็นเมืองเอกของมณฑลโรมันครีตและไซเรไนก้า (Cyrenaica ลิเบียในปัจจุบัน) โดยพบแผ่นดินเผาที่จารึกด้วยตัวอักษรรูปตัว A ตามแนวเส้นตรง (Linear A Script) และตราประทับของฟายส์โตสอันโด่งดังแต่ลึกลับ ทัวร์กรีซ ซึ่งเป็นตราประทับดินเหนียวที่เต็มไปด้วยสัญลักษณ์ที่ยังไม่สามารถถอดความได้

ที่มาของชื่อ

ตามประเพณีถือว่าการก่อตั้งเมืองฟายส์โตส เป็นของกษัตริย์มิโนผู้ปกครองคนอสซอส หรือ “ราดามันธีส (Radhamanthys)” พระอนุชาของพระองค์ ทัวร์กรีซ ขณะที่ชื่อเมืองมาจากชื่อของ ฟายส์โตส ผู้ซึ่งเป็นลูกหรือหลานชายของ เฮราคลีส (Herakles) หรือ เฮอร์คิวลิส (Hercules) บุตรของเทพซุส (Zeus) กับนางอัลกมิน (Alcmene) ซึ่งถูกกษัตริย์ชาวครีต “ไอโดเมนุส (Idomenues) สังหารในสงครามเมืองทรอย ทัวร์กรีซ และเมืองฟายส์โตสได้ถูกกล่าวถึงในมหากาพย์อิเลียดของโฮเมอร์ว่าเป็น “เมืองที่มีรากฐานที่มั่นคง”

สถาปัตยกรรมของพระราชวังฟายส์โตส

จุดตั้งถิ่นฐานบริเวณพระราชวังฟายส์โตส ทัวร์กรีซ มีอาคารขนาดใหญ่หลังแรกที่มีอายุย้อนกลับไปถึง 3,000 ปี ก่อนคริสตกาล แต่พระราชวังแห่งแรกและสวยงามที่สุด ถูกสร้างขึ้นในบริเวณเดียวกันหลังจากนั้น ในช่วง 2,000 – 1,700 ปี ก่อนคริสตกาล

พระราชวังมิโนอันขนาดใหญ่แห่งนี้สร้างขึ้นบนที่ราบกว้างใหญ่บนเนินเขา ทัวร์กรีซ ในจุดต่ำที่สุดในบรรดาเนินเขาทั้งสามแห่ง ซึ่งสูง 97 เมตรเหนือน้ำทะเล พระราชวังมีอาณาเขตที่กว้างใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ 8,400 ตารางเมตร ทัวร์กรีซ มีขนาดและความสำคัญเป็นรองเพียงแค่พระราชวังคนอสซอสเท่านั้น พระราชวังสร้างขึ้นเป็นอาคารสูงสามชั้นมีระเบียง เป็นอาคารที่สวยงามอลังการ ทัวร์กรีซ พร้อมด้วยลานขนาดใหญ่ (พื้นที่ใหญ่ที่สุดมีขนาด 1,100 ตารางเมตร) ตำหนักที่ประทับของราชวงศ์ เสาหิน บันได และบ่อไฟตามแบบฉบับของสถาปัตยกรรมพระราชวังมิโนอัน

มีการเสนอว่าพระราชวังแห่งนี้เป็นศูนย์กลางการบริหาร การผลิต และการค้า โดยมีการจัดเก็บสินค้าเพื่อการค้าภายในและต่างประเทศ ทัวร์กรีซ และมีเทวสถานสำหรับการสักการะทางศาสนา โดยเฉพาะมาตาเทวีไกอา (Mother Goddess Gaia) แต่ก็มีนักวิชาการบางคนแย้งว่าการที่มี การล่องเรือหลายพันครั้ง อักษรรูปตัว A ตามแนวเส้นตรง (Linear A Script) ตลอดจนคุณภาพและความหลากหลายของรูปแบบเซรามิกที่พบ ทัวร์กรีซ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเครื่องถ้วยเคลือบกามาเรส (Kamares ware) ที่อาจจะชี้ว่า พระราชวังแห่งนี้เป็นมากกว่าสถานที่รวมตัวของชุมชนเท่านั้น และบางทีอาจเป็นที่ตั้งของอำนาจตามระบอบการปกครองแบบเทวราชา

อย่างไรก็ตามหลักฐานทางโบราณคดียังไม่สามารถสรุปบทบาทเฉพาะของพระราชวังของชุมชนฟายส์โตส แต่ความยิ่งใหญ่ของอาคารต่างๆ ทัวร์กรีซ และความสมบูรณ์ของเครื่องปั้นดินเผาที่ค้นพบ บ่งบอกถึงช่วงเวลาแห่งความมั่งคั่งยิ่งใหญ่ของเมืองนี้เช่นกัน โดยเป็นส่วนหนึ่งของเครือข่ายอารยธรรมมิโนอันบนเกาะครีต

พระราชวังหลังแรกถูกแผ่นดินไหวทำลายสองครั้งเมื่อประมาณ 1,700 ปีก่อนคริสตกาล และพระราชวังหลังที่สองที่สร้างทับพระราชวังเดิม ซึ่งมีความเรียบง่ายกว่ก็ถูกทำลายอีกครั้งในช่วงกลางปี 1,600 ปีก่อนคริสตกาล ทำให้พระราชวังถูกทิ้งร้าง และมีการฟื้นฟูอีกครั้งในช่วงระยะสั้นๆ ทัวร์กรีซ แต่ความสำคัญของเมืองเป็นรองจาก “อาเกีย ตริอาด้า (Agia Triada)” อยู่ห่างออกไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ระยะทางราว 3 กม. ซึ่งเป็นที่ประทับของผู้ปกครองท้องถิ่นภายใต้การปกครองชาวไมซีนี่จากกรีกแผ่นดินใหญ่

ทัวร์กรีซ : ซากกำแพงโบราณของเมืองฟายส์โตส

การค้นพบทางโบราณคดี

การขุดค้นเมืองฟายส์โตสเริ่มขึ้นในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 ทัวร์กรีซ โดยโรงเรียนโบราณคดีของอิตาลีซึ่งปัจจุบันยังคงดำเนินการขุดค้นต่อเนื่อง ซึ่งซากที่มองเห็นได้ในปัจจุบัน ส่วนใหญ่เป็นส่วนของพระราชวังหลังที่ 2 มีบันไดของใหญ่สองขั้นที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ทอดไปยังลานหลัก กว้าง 14 เมตร และทางเข้าเทวสถานตะวันตก สูง 6 เมตร ทัวร์กรีซ พื้นที่โรงละครขนาดใหญ่ที่นั่งหรือขั้นบันไดหิน 9 แถว ยาว 24 เมตร และสามารถรองรับผู้ชมที่ยืนได้มากกว่า 400 คน ทัวร์กรีซ เทวสถานด้านตะวันตกซึ่งอาจจะเป็นสถานที่จัดการแข่งขันกีฬาสู้วัวกระทิงอันโด่งดัง หลุมหินก่อสองหลุมมีกำแพงล้อมรอบ ล็อบบี้พร้อมม้านั่ง ห้องนิตยสาร ซากของหลุมก่อไฟ

ตำหนักที่ประทับขนาดใหญ่ของกษัตริย์มินอส ที่เรียกว่า คิงส์ เมการอน (King’s Megaron) หรืออีกชื่อว่า ห้องโถงขวานคู่ (Hall of the Double Axes) ทัวร์กรีซ เนื่องจากพบสัญลักษณ์ขวานคู่สลักอยู่ที่ผนังบ่อน้ำภายในโครงสร้างอาคารนี้ ซึ่งยังคงมีกระเบื้องปูพื้นเศวตศิลา (หินปูนอะลาบาสเตอร์) ดั้งเดิมอยู่ และยาแนวกระเบื้องด้วยปูนปลาสเตอร์สีแดง

ในบรรดาสิ่งของต่างๆ ที่พบในซากพระราชวังแห่งนี้ สิ่งที่มีชื่อเสียงโด่งดังมากที่สุด คือ แผ่นจานฟายส์โตส (Phaistos Disc) เป็นจานดินเผาที่มีอายุถึง 1,600ปี ก่อนคริสตกาล ทัวร์กรีซ ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว มีรอยประทับทั้งสองด้านเป็นสัญลักษณ์ 241 ตัว ที่อาจเป็นอักษรอียิปต์โบราณที่ชาวครีตนำมาพัฒนาใช้ ประทับลงในรูปแบบเกลียวรอบแผ่นจาน ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าเป็นบรรพบุรุษของการพิมพ์ เนื่องจากแต่ละสัญลักษณ์ถูกพิมพ์แยกกันโดยใช้ตราประทับ ทัวร์กรีซ แม้ว่าจะมีการถกเถียงกันในเชิงวิชาการ แต่สัญลักษณ์เหล่ายังไม่ได้รับการถอดความ ซึ่งสิ่งประดิษฐ์เหล่านี้จัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์โบราณคดีในเมืองเฮราคลีออนเป็นหลัก