ทัวร์พม่าตอนบน: มนต์เสน่ห์แห่งรัฐฉาน

พม่าหรือเมียนม่าร์เป็นหนึ่งในประเทศอาเซียน ที่คนไทยมักจะเดินทางไปท่องเที่ยวแบบไม่ต้องคิดมากนัก เนื่องจากเป็นประเทศบ้านใกล้เรือนเคียงที่เดินทางไปพม่าจึงไม่ยาก ค่าใช้จ่ายไม่แพง มีวัฒนธรรมพุทธร่วมกันแม้จะแตกต่างกันในรายละเอียด แต่มักเป็นการเที่ยวชมสถานที่วัดวาศักดิ์สิทธิ์และเมืองทางประวัติศาสตร์ที่เป็นไฮไลต์ของพม่า ซึ่งมักตั้งอยู่ตอนกลางของประเทศ ศูนย์กลางอำนาจการปกครองของชาวพม่า ที่ปกครองดินแดนลุ่มแม่น้ำอิระวดีมายาวนาน

พม่าตอนบน หรือ อัปเปอร์ เมียนม่าร์ ประกอบไปด้วยเขตปกครองมัณฑะเลย์ สะกายง์ และมะกเวของพม่า ซึ่งรวมถึงรัฐคะฉิ่นและรัฐฉานเข้าไว้ด้วย เป็นชื่อเรียกที่ สหราชอาณาจักรหรือบริเตน ใช้เพื่ออ้างพื้นที่พม่าตอนกลางและพม่าตอนบนหรือตอนเหนือของพม่า หลังสิ้นสุดสงครามพม่า-อังกฤษครั้งที่สอง โดยดินแดนพม่าตอนล่างถูกจักรวรรดิบริติชหรือบริติช ราช ยึดไว้ แต่พม่าตอนบนยังคงเป็นอิสระภายใต้การปกครองของราชวงศ์โกงบ่องหรือราชวงศ์อลองพญา ราชวงศ์สุดท้ายของพม่า ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีว่าเป็นอาณาจักรพม่าแท้ ประชาชนส่วนใหญ่เป็นชาวพม่า ขณะที่พม่าตอนล่างเป็นศูนย์กลางประวัติศาสตร์ของชาวมอญมาแต่โบราณ นอกจากนี้พม่าตอนบนยังรวมถึงพื้นที่ส่วนอื่นทางตะวันออกของพม่าเป็นของชาติพันธุ์คะฉิ่นและชาวรัฐฉาน

พม่าพยายามรวมชนเผ่าต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นดินแดนมอญทางตอนใต้ กะเหรี่ยงทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ คะฉิ่นทางตอนเหนือ ยะไข่ โรฮินจาทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ และกลุ่มชาวไทในรัฐฉานหรือเมืองไตซึ่งเป็นกลุ่มใหญ่ที่สุดและมีอาณาเขตกว้างใหญ่มาก พม่าจึงใช้วิธีการต่าง ๆ หลังการได้รับเอกราชจากสหราชอาณาจักร และการรัฐประหารของนายพลเนวิ่นแห่งกองทัพพม่า ฉีกสนธิสัญญาปางโหลง กำจัดเหล่าเจ้าฟ้ารัฐฉานทั้งหมด เจ้าส่วยไตก์เจ้าฟ้าองค์สุดท้ายของเมืองยองห้วยและประธานาธิบดีคนแรกของสหภาพพม่าก็สิ้นพระชนม์ในคุก และ เจ้าจาแสง เจ้าฟ้าแห่งเมืองสีป้อก็เป็นอีกหนึ่งพระองค์ที่หายสาปสูญอย่างไร้ร่องรอยในคราไร่เรี่ยกัน โดยถูกทหารพม่าจับไว้ที่กระท่อมแห่งหนึ่ง และนวนิยายตำนานรักอมตะเรื่อง “Twilight Over Burma: My Life as a Shan Princess” ที่คุณมนันยานักเขียนเรื่องสั้น สารคดีชื่อดัง ได้แปลและตั้งชื่อว่า “สิ้นแสงฉาน” ซึ่งถูกนำมาเป็นภาพยนตร์ ที่นำแสดงโดยนักแสดงชายชาวไทยและถ่ายทำในประเทศไทย แต่ให้อารมณ์ความเป็นเมืองพม่าตอนบนได้อย่างสมบูรณ์ และเป็นที่น่าเสียดายที่ไม่สามารถเข้าฉายในโรงภาพยนตร์ในประเทศไทยให้เราได้ ด้วยเหตุผลที่อาจจะกระทบต่อความสัมพันธ์ระหว่างประเทศไทย-เมียนมาร์ได้ ทำให้เราต้องแสวงหาความเป็นเมืองพม่าตอนบนในอดีตจากบางเว็บไซต์ที่ไม่เป็นทางการ

ทัวร์พม่าตอนบน : มัณฑะเลย์ถิ่นประวัติศาสตร์

การเดินทางท่องเที่ยวสู่พม่าตอนบน เราจะได้สัมผัสประวัติศาสตร์ พระราชวังเก่า วิหาร นมัสการสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านเมืองของพม่าตอนบน สิ่งก่อสร้างเก่าแก่ และธรรมชาติที่เป็นไฮไลท์ในถิ่นพม่าตอนบน จากมัณฑะเลย์ ราชธานีสุดท้ายของพม่า ชม วิหารชเวนันดอว์ วิหารไม้สักทองทั้งหลังที่ประทับนั่งสมาธิของพระเจ้ามินดง พระราชบิดาของพระเจ้าสีป้อหรือพระเจ้าธีบอ กษัตริย์องค์สุดท้ายของพม่า วัดกุโสดอว์ อดีตสถานที่ทำสังคายนาพระไตรปิฎกครั้งที่ 5 บนดินแดนพุทธภูมิพม่าตอนบน และชม พระอาทิตย์อัสดงดินแดนพม่าตอนบน ณ มัณฑะเลย์ ฮิลล์ ซึ่งเป็นจุดชมวิวที่สวยงามที่สุดของเมือง และตื่นเช้าตรู่ นมัสการพระมหามัยมุนี สิ่งศักดิ์สิทธิ์ 1 ใน 5 ของพม่า ที่ต้้งอยู่ในเขตพม่าตอนบน ซึ่งเป็นหนึ่งในพระพุทธรูปทองคำทรงเครื่องปางมารวิชัย ต้นแบบของศิลปะพม่า ได้รับการขนานามว่า “พระพุทธรูปทองคำเนื้อนิ่ม”

ทัวร์พม่าตอนบน : มินกุน ดินแดนมหาเจดีย์

จากมัณฑะเลย์สู่มินกุน อีกหนึ่งประวัติศาสตร์ของดินแดนพม่าตอนบน ที่ต้องล่องเรือทวนแม่น้ำอิระวดี ชมความอลังการงานสร้าง (แต่ไม่เสร็จ) เจดีย์มินกุนที่เชื่อกันว่าหากเสร็จสมบูรณ์จะกลายเป็นเจดีย์ที่ใหญ่ที่สุดในโลก แต่ก็ก่อสร้างได้เพียงแค่ 9 ปีพระเจ้าปดุงก็ทรงสวรรคตและไม่มีการดำเนินการก่อสร้างต่อ ชม เจดีย์พญาเธียรดาน หรือ เจดีย์ชินพิวเม หรือ เจดีย์เมี๊ยะเต็งดาน ที่ได้ชื่อว่าเป็นทัชมาฮาลแห่งทัชมาฮาลแห่งลุ่มน้ำอิระวดี เป็นสิ่งก่อสร้างที่งดงามที่จำลองคติทางพุทธศาสนา ซึ่งนักวิชาการบางท่านเชื่อว่าเป็นการผสมผสานระหว่างศิลปะพม่ากับศิลปะไทย บนแผ่นดินพม่าตอนบน โดยช่างฝีมือที่ถูกกวาดต้อนไปในตอนเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง

ทัวร์พม่าตอนบน : สะกายน์ ถิ่นฐานเก่าของชาวโยเดีย

สะกายน์ หรือ สะแกงเป็นอีกเมืองสำคัญในดินแดนพม่าตอนบน ซึ่งในอดีตเคยเป็นถิ่นอาศัยของเหล่าเชลยศึกชาวโยเดียหรืออยุธยาที่กวาดต้อนมายังดินแดนพม่าตอนบน ซึ่ง “พระเจ้าอุทุพร” กษัตริย์องค์ก่อนสุดท้ายของกรุงศรีอยุธยา ทรงอยู่ในสมณะเพศหลังการสละราชสมบัติ จนได้พระนามว่า “ขุนหลวงหาวัด” ก็กวาดต้อนและมาจำวัดอยู่เมืองนี้พร้อมกับเชื้อพระวงศ์อื่น ๆ ด้วยเช่นกัน ดอยสกายน์ เป็นจุดชมวิวที่สามารถมองเห็นเจดีย์ต่าง ๆ ที่ตั้งอยู่ตามไหล่เขา เช่น เจดีย์ซุนอูปุยะชิน เจดีย์อูมินทงแซ และเจดีย์กวงมูดอว์ เป็นต้น โดยมีแม่น้ำอิระวดีเป็นฉากหลัง

ทัวร์พม่าตอนบน : อังวะ กรุงเก่าของพระเจ้าตะโดมินพญา

เมืองอังวะ หรือ กรุงรัตนะปุระอังวะ อดีตเมืองหลวงของอาณาจักรอิสระที่ปกครองบริเวณพม่าตอนบน สถาปนาโดยพระเจ้าตะโดมินพญา โดยอาณาจักรอังวะมักจะทำสงครามรุกรานรัฐฉานทางเหนือและทำสงครามต่อเนื่องยาวนานกับอาณาจักรหงสาวดีของชาวมอญทางตอนใต้ และรัฐยะไข่หรืออาณาจักรอาระกันทางทิศตะวันตก ชม สะพานอูเบ็ง สะพานไม้ที่ยาวที่สุดในโลก โดยใช้ไม้สักถึง 1,208 ต้น อายุกว่า 200 ปี ทอดข้ามทะเลสาบคองตามัน สู่ วัดดองมินจี ซึ่งห่างจากวัดไม่มากนัก เป็นที่ตั้งสุสานเลงเซงโกง หรือ สุสานโคกล้านช้าง (เลงเซง มาจากคำว่า ล้านช้าง และ โกง มาจากคำว่า โคก ซึ่งชาวออกเสียง โคกล้านช้าง ไม่ได้) เชื่อกันว่าเป็นที่ฝังพระศพของพระเจ้าอุทุมพรของกรุงศรีอยุธยา ขณะที่ดำรงสมณะเพศ จากการขุดค้นซากเจดีย์และอาณาบริเวณโดยรอบ ซึ่งได้ขุดพบกระดูกในถ้วยดินเผา ชาวพม่าเรียกว่า “บาตรมรกต” ซึ่งไม่มีใช้ในบุคคลธรรมดา มีเฉพาะกษัตริย์หรือผู้ที่กษัตริย์พระราชทานให้เท่านั้น จึงสันนิษฐานว่าน่าจะเป็น พระสรีรางคารของพระเจ้าอุทุมพร แต่ไม่สามารถยืนยันได้เนื่องจากไม่มีหลักฐานอ้างอิงใด ๆ เป็นหลักชี้ชัดว่าเป็นพระสรีรางคารของพระเจ้าอุทุมพรในเพศบรรพชิต

ทัวร์พม่าตอนบน : โมนยวา ถิ่นพุทธภูมิพม่าตอนบน

โมนยวา เมืองสำคัญอีกแห่งในพม่าตอนบน เป็นดินแดนแห่งพุทธบริษัท ชม วัดโพธิตาต่อง แม้จะเป็นวัดพุทธเถรวาทก็ตาม แต่ก็ได้รับอิทธิพลทางความคิดจากมหายานเช่นกัน โดยมีการสร้างพระพุทธรูปจำนวนมากไว้ในวัด จนได้ชื่อว่า “วัดพระพุทธรูป 1,000 องค์” ซึ่งเป็นความเชื่อแบบมหายานที่มักสร้างพระพุทธรูปจำนวนมากเป็นพันเป็นหมื่นองค์ ชม วัดเลดี สร้างขึ้นโดยท่านเลดี ซายาดอว์ พระภิกษุผู้แตกฉานในภาษาบาลีและการปฎิบัติวิปัสสนาของดินแดนพม่าตอนบน ภายในวัดมีแผ่นหินแกะสลักพระไตรปิฎกและคำสอนของท่านจำนวน 806 แท่าน ชม ถ้ำโพวินต่อง ที่ประกอบด้วยถ้ำเล็กถ้ำน้อยมากกว่า 800 คูหา มีพระพุทธรูปและภาพจิตรกรรมฝาผนัง เล่าเรื่องราวทางพระพุทธศาสนาและชาวพม่าจำนวนมาก ชม เจดีย์ส้มพุทเธ ที่เลียนแบบเขาพระสุเมรุ ซึ่งรูปแบบคล้ายคลึงกับมหาเจดีย์บุโรพุทโธในอินโดนีเซีย ภายในวัดมีพระพุทธรูปทั้งหมด 582,363 องค์

ทัวร์พม่าตอนบน : พินอูลวิน เมืองตากอากาศยุคบริติชโคโลเนียล

พินอูลวิน Pyin Oo Lwin หรือเมืองเมเมี้ยว เมืองไฮไลท์บนเขตที่สูงของพม่าตอนบน เมืองตากอากาศยุคโคโลเนียลของจักรวรรดิบริติช ราช ที่ยังคงเต็มไปด้วยเสน่ห์ของวันวาน ยังคงมีรถม้า บ้านเรือนไม้สองชั้นสไตล์อังกฤษ หอนาฬิกาสัญลักษณ์อันโดดเด่นประจำเมือง สวนพฤกษศาสตร์แห่งชาติกันดอว์จี ที่ยึดเอาการจัดการสวนแบบอังกฤษเป็นต้นแบบ ที่รวบรวมเอาพันธุ์ไม้จากทั้งในพม่าตอนบนและพันธุ์ไม้เมืองหนาวจัดแต่งอย่างสวยงามให้ได้ชม ระหว่างทางมุ่งสู่เมืองสีป้อรถไฟจะแล่นผ่าน ‘สะพานก๊อกเต๊ก’ สะพานรถไฟที่สูงที่สุดอับดับสองของโลก เก่าแก่ที่สุดของพม่าและยาวที่สุดในพม่า โดยสร้างข้ามหุบเหวลึก 102 เมตร แต่ให้ทัศนียภาพที่งดงามของภูมิท้ศน์พม่าตอนบนฝั่งตะวันออกเฉียงเหนือ ท่ามกลางป่าดิบชื้นเขียวขจี ผ่านทุ่งนา หุบเขา ภูสูง และน้ำตก จนถึงสถานีรถไฟหน่องเปง ก่อนที่เดินทางต่อโดยรถยนต์ไปบนเส้นทางพม่าตอนบน ผ่านเมืองจ๊อกแหม่ เมืองแห่งการเฉลิมฉลองของชาวไทใหญ่ในรัฐฉานในเขตพม่าตอนบน ที่มีงานประจำขนาดใหญ่ในช่วงเดือนมีนาคมของทุกปี ทำให้เห็นความหลากหลายและสีสันทางวัฒนธรรมในเขตรัฐฉานของดินแดนพม่าตอนบน

ทัวร์พม่าตอนบน : มนต์เสน่ห์รัฐฉาน

รัฐฉาน หรือ เมืองไต ดินแดนทางตะวันออกของประเทศพม่าหรือพม่าตอนบน ครอบคลุมพื้นที่ 155,801 ตร.กม. เป็นรัฐใหญ่ที่สุด มีพื้นที่เกือบครึ่งหนึ่งของประเทศพม่า หากรัฐฉานได้เอกราชแยกตัวออกจากพม่าได้ ก็จะกลายเป็นประเทศใหญ่ประเทศหนึ่งเลยทีเดียว ซึ่งเล็กกว่าภาคอีสานของไทยและกัมพูชาเพียงเล็กน้อยเท่านั้น

รัฐฉานเป็นถิ่นอาศัยของชาวชาติพันธุ์ไตหรือไท ที่มีความสัมพันธ์ทางเครือญาติและวัฒนธรรมร่วมกับชาวล้านนาดินแดนประวัติศาสตร์ทางภาคเหนือของไทย ในอดีตก่อนการเข้าเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพพม่า รัฐฉานแยกเป็น 34 หัวเมืองปกครองโดยเจ้าฟ้าสืบต่อกันมา แม้บางหัวเมืองเจ้าฟ้าอาจไม่ใช่คนไทใหญ่ เช่นเป็นชาวปะหล่อง ชาวทะนุ เป็นต้น แต่ก็ถ้อยทีถ้อยอาศัยซึ่งกันและกัน และใช้การดอง (แต่งงาน) เพื่อผูกสัมพันธ์ทางการเมืองระหว่างหัวเมือง ซึ่งหัวเมืองสำคัญในยุคอาณานิคมอังกฤษได้แก่ หัวเมืองยองห้วย หัวเมืองเชียงตุง หัวเมืองสีป้อ เป็นต้น

สีป้อ Hsipaw อดีตหัวเมืองทางตอนเหนือของรัฐฉานในเขตพม่าตอนบน เป็นหนึ่งในเมืองมีเต็มไปด้วยเสน่ห์เหนือกาลเวลา เป็นอีกหนึ่งไฮไลท์บนเส้นทางท่องเที่ยวพม่าตอนบน ซึ่งมีอดีตให้เราได้รู้จักและจดจำที่ให้ทั้งเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวกับเจ้าผู้ปกครองรัฐไทใหญ่ ที่เราๆ ท่านๆ รู้สึกเสมือนเป็นเครือญาติทางภาษาตระกูลไทกะไดเดียวกัน และเรื่องราววิถีชีวิตของชาวรัฐฉานในดินแดนพม่าตอนบนในปัจจุบันก็ได้ปรับเปลี่ยนไปตามกาลเวลา

สีป้อ เมืองเล็ก ๆ อันแสนสงบเงียบ เป็นหนึ่งในไฮไลท์ “ทัวร์พม่าตอนบน” ภายใต้หมอกเย็นยามเช้า ริมแม่น้ำทูเป็นที่ตั้งขอ “หอเจ้าฟ้าเมืองสีป้อ” เรือนหลังใหญ่สองชั้นสไตล์ยุโรป อายุ 91 ปี ที่ครั้งหนึ่งเคยถูกทิ้งร้างมานาน หลังการจากลาอย่างไม่มีวันหวนกลับของมหาเทวีสุจันทรีพร้อมกับธิดาทั้งสอง คือ ‘เจ้าเกนรี’ และ ‘เจ้ามายารี’ ที่สิ้นหวังจากรอคอยการกลับมาของพระสวามีและการกดดันของทางการพม่า โดยเดินทางออกจากพม่าไปใช้ชีวิตอยู่ในสหรัฐฯ จนถึงปัจจุบัน หอเจ้าฟ้าเมืองสีป้อมีเจ้าจ๋ามพงษ์ เจ้าฟ้าหญิงเมืองใย ภรรยาเจ้าฟ้าอู่จาผู้ซึ่งมีศักดิ์เป็นหลานลุงของเจ้าฟ้าจาแสง เป็นผู้ดูแลวังคนปัจจุบันและเป็นผู้ข้อมูลเรื่องราวเกี่ยวกับวังและชีวประวัติของเจ้าจาแสง

การล่องเรือแม่น้ำตุทาวดี เป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่ให้เราได้สัมผัสวิถีชีวิต บ้านเรือน ความเป็นอยู่ของชาวไทใหญ่และชาวพม่าตลอดสองฝั่งแม่น้ำในดินแดนพม่าตอนบนกับสวนเกษตร สวนส้ม และสวนผัก และ วัดเจดีย์บอจูพญา ก็เป็นวัดที่สวยงามและชาวเมืองสีป้อศรัทธาที่สุดแห่งหนึ่ง และเป็นจุดชมพระอาทิตย์ลับขอบฟ้าหลังทิวเขาที่ซันเซ็ต ฮิลล์ บริเวณวัดเทียนต่องก็เป็นอีกหนึ่งไฮไลท์ของเมืองสีป้อ และเสน่ห์แห่งรัฐฉาน สำหรับการ “ทัวร์พม่าตอนบน”

ดังนั้นเส้นทางท่องเที่ยว พม่าตอนบน 6 วัน จึงเป็นไปด้วยเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ทั้งของชาวพม่า ไทใหญ่ และของคนไทยโยเดีย ร่วมถึงวัฒนธรรมที่น่าสนใจ และธรรมชาติของพม่าตอนบนที่ยังบริสุทธิ์สวยงาม นอกจากนี้ภาพยนตร์ร่วมทุนพม่า-ไทย เรื่อง คิดถึง…คนไม่คิดถึง From Bangkok to Mandalay ยังเป็นภาพยนตร์ดำเนินเรื่องตามเส้นทางพม่าตอนบนอย่างครบถ้วน และทำให้เห็นบรรยากาศของพม่าตอนบนที่ย้อนไปเมื่อ 50 ปีที่แล้ว ซึ่งหากท่านได้ชม และร่วมเดินทางไปกับทริปท่องเที่ยว พม่าตอนบน 6 วันกับเรา นอกจากจะได้ตามรอยภาพยนตร์ที่แสนโรแมนติก ระลึกถึงภาพของนักแสดงในบทบาทที่น่ารัก แล้วยังได้จินตนาการถึงความเป็นพม่าตอนบนในอดีตอีกด้วยเช่นกัน